Nënshkrimi i Marrëveshjes për Stabilizim-Asocimit (MSA), nga Kosova me Bashkimi Evropian, para gati tre viteve, ka ndikuar në inkasimin e të hyrave për buxhetin e vendit.
Nga kjo marrëveshje, Kosova për dhjetë muaj të këtij vitit ka humbur 36 milionë euro.
Lidhur me ndikimet financiare kishte paralajmëruar edhe Banka Botërore, duke thënë se janë rreth 70 për qind të të hyrave nga Dogana, të cilat rrezikojnë të bien dhe ato të hyra duhet të kompensohen me të hyra brenda kufirit.
Drejtori i Doganës së Kosovës, Bahri Berisha, në një intervistë për Telegrafin, ka thënë se nga fillimi i vitit deri më tani për shkak të MSA-së ka më pak të hyra në buxhet.
Sipas tij, Dogana për 10 muaj ka grumbulluar 970 milionë euro.
“Brenda dhjetë muajve nga Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit kemi 36 milionë euro më pak të hyra apo 36 për qind më shumë se sa vitin e kaluar”, tha Berisha.
Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Berat Rukiqi, tha për Telegrafin se ka rritje graduale të eksporteve kosovare pas nënshkrimit të MSA-së.
“Gradualisht kemi rritje të eksportit, por jo aq sa duhet. Ajo që mbetet problematike është se ka shumë kritere për eksport sidomos te sektori i produkteve ushqimore”, tha Rukiqi.
Ai tha se në Kosovë duhet të krijohet një ambient më i përshtatshëm për biznes me qëllim që t’i rrisim kapacitetet për eksport.
“Ne duhet t’i ngrisim kapacitetet e kompanive tona për eksport sidomos duke iu krijuar mundësi të certifikimit apo standardizimit. Të njëjtën kohë të shikohen mundësitë që të krijohet një ambient më i përshtatshëm që të behët biznes”, tha ai.
Rukiqi tregon se janë në bisedime me disa nga ambasadat e vendeve të huaja në Kosovë që të gjendet një zgjidhje për krijimin e lehtësirave për vizat lidhur me bizneset.
“Viteve të fundit kanë filluar të shfaqen vonesa në caktimin e termineve, pamundësitë e caktimit të terminëve, dhënia e vizave po jepet me një afat të shkurtër dhe në shumë raste po bëhet refuzimi edhe atëherë kur janë plotësuar kushtet. Këtë problematik jemi duke e adresuar me një pjesë të ambasadave, të cilat bizneset kanë më shumë aktivitete tregtare ose ekonomike”, theksoi kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Berat Rukiqi.
Pronari i kompanisë “Laberioni”, nga Podujeva, Bashkim Osmani, ka thënë për Telegrafin se MSA-ja ka ndikuar në rritjen e eksporteve në biznesin të cilin e drejton.
Sipas tij, me MSA-në përveç rritjes së konkurrencës është rritur edhe numri i konsumatorëve potencial.
“Ne për eksporte në drejtim të Evropës nuk kemi vështirësi. Ne më së shumi i falënderojmë bashkatdhetarët tonë që na kanë ndihmuar rreth informacioneve për të krijuar kontakte dhe këmbimi bilateral, përndryshe shumë pak kemi informacione lidhur dhe MSA-në. Eksporti është rritur, por më shumë me mundësitë tona vetanake”, tha për Telegrafin, Osmani.
Ai tha se biznesi kosovar është duke i plotësuar standardet e vendosura me marrëveshjen e MSA-së.
“Aktualisht ne si biznes i plotësojmë katër standarde që kërkohen për eksport në Evropë. Shumë biznese i plotësojnë standardet dhe se janë të gatshme për eksport”, tha ai.
Osmani tregon se bizneset ende kanë probleme me sigurimin e vizave.
“Vazhdimisht kemi vështirësi me viza. Humbet kohë, kërkohet aplikimi, kërkohet garancioni prej bizneseve përkatëse në Evropë, të harxhohen mjete, të sigurohet hoteli e shumë vështirësi tjera dhe kjo ka kosto”, shtoi biznesmeni Bashkim Osmani.
Marrëveshja e MSA-së ka hyrë në fuqi me 1 prill 2016, ku Kosova ka lidhur marrëveshje për 99.7 për qind të produkteve të saja. 1,204 produkte apo 68.56 për qind janë liberalizuar menjëherë nga hyrja në fuqi e marrëveshjes dhe në këtë grup janë 160 produkte bujqësore të cilat lirohen nga detyrimet doganore. Pjesa e mbetur prej 541 produktesh bujqësore do të liberalizohen brenda pesë, shtatë dhe dhjetë vjetësh pas hyrjes në fuqi të MSA-së.
Ndërsa, sa u përket produkteve industriale Kosova është pajtuar me Bashkimin Evropian që 4,763 apo 69.84 për qind nga 6,819 produkte të liberalizohen menjëherë, ku 1,740 produkte lirohen nga detyrimet doganore, ndërsa pjesa e mbetur e produkteve industriale do të liberalizohen brenda pesë dhe shtatë vjetësh pas hyrjes në fuqi të MSA-së.